KONFERENCJA NAUKOWA O POWSTANIU STYCZNIOWYM.
W piątek 1 grudnia 2023r. w sali kolumnowej aleksandrowskiego dworca kolejowego odbyła się blisko trzygodzinna konferencja naukowa w ramach projektu „Kolej na powstanie styczniowe”.
Spotkanie poprowadził i zainicjował dr hab. Tomasz Krzemiński, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Wydział Nauk Historycznych UMK prelekcją „ Styczniowa insurekcja - próba nowego spojrzenia (aspekt lokalny, ogólnopolski, międzynarodowy)”.
W wykładzie obszernie przywołane zostały geopolityczne i społeczne realia w jakich doszło do wybuchu insurekcji styczniowej ,tragizm postaci Aleksandra Wielopolskiego, a także udział i znaczenie konspiracyjnych działań pracowników nowo powstałej stacji granicznej w Aleksandrowie w tym zrywie narodowym.
Kolejnym prelegent dr Mateusz Maleszka z Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy przedstawił prelekcję pt.” Powstanie styczniowe - największy zryw wyzwoleńczy w XIX wieku”, w której przedstawił genezę powstania, ścierające się koncepcje i sposoby wystąpienia przeciwko zaborcy, strukturę społeczną na ziemiach zaboru rosyjskiego oraz specyfikę przebiegu tego największego i najdłuższego zrywu patriotycznego, w którym finalnie udział wzięło ponad 200 tys. osób! Sporą część prelekcji poświęcił również postaciom dyktatorów powstania.
Następnie dr Ilona Zaleska z Wydziału Nauk Historycznych UMK zaprezentowała wykład „Józef Piłsudski wobec tradycji powstania styczniowego”, w którym przedstawiła rodzinną i osobistą genezę fascynacji Naczelnika epokowym i pokoleniowym doświadczeniem, jakim było powstanie. Przedstawiła również różne wydania dzieł literackich J. Piłsudskiego, odnoszących się do zrywu. Zaprezentowane były także działania jakimi czcił / ustanowił min. prawo do noszenia munduru Wojska Polskiego czy dożywotnią rentę, spotkania / powstańców styczniowych Józef Piłsudski, a po jego śmierci żona Aleksandra.
Ostatnią prelekcję wygłosiła dr Mirosława Radowska-Lisak z Wydziału Humanistycznego UMK pt. „ Powstanie styczniowe w kobiecej literaturze dokumentu osobistego”. W prelekcji podniesiona została min. kwestia wkładu polskich kobiet doby powstania w podtrzymywaniu patriotycznego ducha poprzez noszenie czarnych sukien czy patriotycznej biżuterii , co było karalne; ale też inne aspekty zaangażowania – również w czynnej walce. Historie Polek z czasów insurekcji dają się poznać dzięki literaturze dokumentu osobistego tj. listach czy pamiętnikach, gdzie chociażby prawo do osobistego szczęścia przeplata się z tragizmem epoki. Prelegentka szczególną uwagę wróciła na pamiętniki Olgi Gołębiowskiej, szwagierki Jana Jeziorańskiego – straconego wraz z Romualdem Trauguttem w Cytadeli warszawskiej. Są one bezcennym źródłem wiedzy o sytuacji i roli kobiet w tamtym czasie.
Wszystkie prelekcje były niesłychanie ciekawe; przedstawione w atrakcyjny sposób, znacznie poszerzyły dotychczasową wiedzę słuchaczy o nieznane, lub mało znane aspekty powstania styczniowego.
Po podsumowaniu wystąpień prelegentów przez dra Tomasza Krzemińskiego i rozmowie z uczestnikami konferencji, dzięki czemu obecni dowiedzieli się mogile powstańców na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, czy historii powstania pomnika R. Traugutta w Ciechocinku, spotkanie zostało zakończone indywidualnymi rozmowami pasjonatów historii .
Projekt „ Kolej na Powstanie styczniowe”dofinansowała Gmina Miejska Aleksandrów Kujawski.
Fot. Aneta Thiede
